Werken met het POP (persoonlijk ontwikkelingsplan)

Zowel voor jou als je klant is een POP (Persoonlijk Ontwikkelingsplan) een werkinstrument.

Voor de klant

Aan de hand van een POP kan je klant:

• zijn groeiproces gaandeweg zichtbaar maken:
  • zijn loopbaanvraag, inzichten en loopbaandoelen (her)formuleren en structureren
  • beslissingen, keuzes of acties concreet benoemen en evalueren.
• zijn professionele ambities waarmaken en zijn eigen loopbaan en ontwikkeling een boost geven
• jaren na de loopbaanbegeleiding zijn eigen werksituatie nog evalueren en bijsturen

Voor jou als loopbaanbegeleider

Met een POP kan je het rendement van je begeleiding verhogen door:

• het structureren, visualiseren en opvolgen van:
  • het proces
  • de inzichten van het loopbaanbegeleidingstraject
  • de evolutie van de klant
• aan de klant doelgerichtheid en toekomstperspectief te bieden
• betrokkenheid en zelfsturing van de klant te verhogen

Het opmaken van een POP is geen doel op zich maar een hulpmiddel om je klant te helpen groeien.

Aanvullend verwijzen we naar de generieke definitie van POP zoals opgenomen in het BVR Loopbaanbegeleiding.

Een uitgewerkt POP is een verplicht document in het dossier van de klant. Er wordt per loopbaancheque een POP opgemaakt. 

Een tweede loopbaancheque?

Wanneer een klant aansluitend een tweede loopbaancheque opneemt, kan een nieuw POP worden opgemaakt of kan worden verder gewerkt op het eerste POP.

Werkt de klant in hetzelfde POP verder, noteer dan duidelijk in het document wanneer de POP voor de eerste cheque begon (begindatum POP1) en wanneer het POP voor de tweede cheque begon (begindatum POP2). Het POP1 geeft dan een tussentijdse stand van zaken en bewaar je al een keer als apart document bij het afsluiten van de eerste cheque. 

Jij als loopbaanbegeleider en je klant hebben een gedeelde verantwoordelijkheid bij het schrijven van het POP.

Rol van de klant

De klant:

• is eigenaar van de inhoud van het POP
• maakt zelf het POP op en vertaalt zijn inzichten en acties in zijn eigen woorden. (Dit verhoogt zijn betrokkenheid en zelfsturing.)
• moet zijn POP nadien nog kunnen begrijpen en uitleggen voor zichzelf. 

Jouw rol als loopbaanbegeleider

• Je zorgt voor het aanreiken van een werkwijze die de klant stimuleert in de opmaak en het afleveren van een kwalitatief POP. 
• Je zorgt ervoor dat POP als methodiek wordt ingezet van bij het begin van het traject en in elk gesprek wordt meegenomen. 
• Je kan aanvullingen of suggesties doen, maar je toetst ze steeds af bij de klant. 

Jouw verslagen van de loopbaanbegeleiding kunnen inspiratie bieden aan de klant, die zijn inzichten zelf neerschrijft in zijn eigen POP. (Jouw verslagen tellen dus niet als POP!)

Uitzonderlijk kan je in overleg met de klant het POP zelf opmaken. 

Je gebruikt het POP als leidraad en groeidocument van bij de start van de loopbaanbegeleiding. 

Het POP als leidraad

Gebruik het POP van bij het begin als leidraad om doelen in het traject van de loopbaanbegeleiding te bereiken. Gebruik het niet louter als een samenvattend document op het einde met enkel de schriftelijke uitkomst of het resultaat van de loopbaanbegeleiding.

Je zet het POP in van bij het eerste gesprek waarbij je de klant vraagt om de loopbaanvraag te formuleren en in eigen woorden te noteren. 

Het POP als groeidocument

Alle verdere stappen in de begeleiding en opgedane inzichten en acties vul je verder aan in het POP na het eerste gesprek. Op cruciale momenten (aha-erlebnis, beslissing, inzicht,...) stimuleer je de klant om het POP daarmee aan te vullen. Indien nodig verduidelijk je aan de klant wat de link met de loopbaanvraag is. Je kan dat doen door:

• aan het begin, tijdens en/of aan het einde van elke sessie POP onder de aandacht te brengen
• de klant de essentie van het gesprek te laten samenvatten en dat in het POP laten opnemen
• het POP na elke sessie als huiswerk te laten aanvullen
• een tussentijds POP te laten maken na elke sessie
• …

Minimale inhoudelijke vereisten

In elk POP zijn volgende onderdelen minimaal aanwezig: 

• titel POP (Persoonlijk Ontwikkelingsplan) 
• naam van de klant 
• begindatum van POP (of van POP 1 en van POP 2, indien van toepassing)
• loopbaanvraag
• inzichten en reflecties 
• keuzes, beslissingen of acties
• mogelijkheid tot evaluatie van acties

De loopbaanvraag

Elke loopbaanbegeleiding begint met een beginvraag: de loopbaanvraag of het loopbaandoel waarop de klant een antwoord wil vinden. De klant noteert de loopbaanvraag helder in het POP en kan ze aanpassen tijdens de begeleiding.

Inzichten en reflecties

De klant onderzoekt tijdens de loopbaanbegeleiding de loopbaancompetenties (Wat zijn loopbaancompetenties?) die relevant zijn voor zijn loopbaanvraag of het loopbaandoel.

Om op zijn loopbaanvraag een antwoord te vinden, stimuleer je de klant tot reflectie, wat leidt tot een aantal inzichten (bijvoorbeeld over waarden, kwaliteiten, patronen, weerstanden, hulpbronnen, arbeidsmarktkennis …) die belangrijk zijn in het vinden van een antwoord op de loopbaanvraag.

Deze inzichten kunnen de loopbaanvraag geleidelijk aan beïnvloeden. Een uitbreiding van of aanvulling bij de loopbaanvraag wordt mee opgenomen in het POP. 

Acties

Op basis van de inzichten neemt de klant in de loop van het proces een aantal keuzes of beslissingen die leiden tot concrete acties. Opgelet! Het gaat hier niet om het maken van huiswerkopdrachten, maar om concrete acties (bijvoorbeeld vacatures zoeken, gesprek hebben met de werkgever ... )

Deze acties zijn: 

• het resultaat van inzichten tijdens de loopbaanbegeleiding
• de stappen die de klant zet tijdens of na het loopbaanbegeleidingstraject

Deze acties werkt de klant vervolgens uit in een plan van aanpak. De klant formuleert deze acties bij voorkeur SMART (Wat is dat?) om het zo voor hem zo eenvoudig mogelijk te maken om zijn plan uit te voeren.

Evaluatie

Het POP laat jou en de klant toe om het actieplan te evalueren waarin de klant reflecteert over het eigen leren en over het al dan niet behalen van de doelen. Op basis van de evaluatie kan de klant acties of doelen herformuleren. 

Vrije keuze van vorm

Een POP mag digitaal of op papier en kan een vorm naar keuze aannemen, zoals bijvoorbeeld:

• een schematisch overzicht
• een bundel met meer uitgebreide beschrijvingen
• een mindmap
• een collage
• …

Het is jouw verantwoordelijkheid om de klant te ondersteunen met het kiezen van een voor de klant geschikte vorm. 

POP op elk moment begrijpbaar

De klant moet zijn POP ook na een tijd nog kunnen begrijpen en gebruiken. Bij een zeer beeldend POP moet de klant een toelichting toevoegen die voldoet aan de minimale inhoudelijke vereisten.

Geen vast POP-sjabloon vanuit VDAB

Een loopbaancentrum/loopbaanbegeleider is vrij om op basis van eigen ervaring en expertise POP-sjablonen uit te werken:

• een loopbaancentrum mag met verschillende POP-sjablonen werken. 
• een loopbaancentrum kan er ook voor kiezen om alle loopbaanbegeleiders met hetzelfde POP-sjabloon te laten werken (met aandacht voor de noden van de klant én de manier van werken van de loopbaanbegeleiders).
• de klant kan ook zelf een vorm kiezen voor het eigen POP 
• het POP mag bestaan uit onderdelen van een werkschrift, maar is een apart document conform de minimale vereisten.

Voorbeelden ter inspiratie

We geven hierbij een aantal voorbeelden van POP's:

• Bestand

  Loopbaanbegeleiding - Voorbeeld POP - mindmap (60.08 KB)
• Bestand

  Loopbaanbegeleiding - Voorbeeld POP - schematisch (78.95 KB)
• Bestand

  Loopbaanbegeleiding - Voorbeeld POP - thema-POP's (141.78 KB)
• Bestand

  Loopbaanbegeleiding - Voorbeeld POP - vragen ingevuld (94.63 KB)

Info over het bewaren van een POP lees je op de pagina Ondertekenen en bewaren van documenten.

Om recht te hebben op opleidingscheques, opleidingsverlof of opleidingskrediet moet de werknemer en de gewenste opleiding aan bepaalde voorwaarden voldoen (zie voor meer info vlaanderen.be/vlaamse-opleidingsincentives).

Voldoet je klant of de opleiding niet aan de voorwaarden, dan kan hij toch opleidingscheques, -verlof of -krediet inzetten als hij beschikt over een 'Attest opleiding in het kader van het persoonlijk ontwikkelingsplan' (ook: loopbaanattest) dat onder correcte voorwaarden werd opgemaakt.

Voorwaarden

• Je start géén loopbaanbegeleiding op omdat de klant opleidingscheques, -krediet of -verlof wil bekomen zonder dat hij enige andere loopbaanvraag heeft. 
• Je maakt het attest niet op voor een loopbaanbegeleiding met loopbaancheques die opgestart werd na de start van het academiejaar waarvoor de klant de opleidingscheques, -krediet of -verlof aanvraagt. 
• Je maakt het attest enkel op voor een loopbaanbegeleiding met loopbaancheques die maximaal 6 jaar geleden met een POP is afgesloten.
• Het attest wordt correct opgemaakt.

Het attest opmaken

1. Blijkt uit de loopbaanbegeleiding dat je klant kiest of beslist om een opleiding te starten, dan noteert hij dit zo concreet en gedetailleerd mogelijk als actie in het POP.

2. Je vult samen met je klant het attest in:  

   Bestand

   Loopbaanbegeleiding - Attest opleiding in het kader van POP (2020) (72 KB)
3. Als loopbaanbegeleider verklaar je op eer dat de opleiding effectief past binnen zijn POP.

Goedkeuring of weigering

DWSE keurt aanvragen goed of weigert ze.  

Vragen

Heb je vragen over het sjabloon of de procedure, contacteer DWSE via het WSE-loket.

Het begrip loopbaancompetenties kunnen we op verschillende manieren invullen. Loopbaancompetenties worden onder meer beschreven door Marinka Kuijpers in haar boek 'Breng beweging in je loopbaan'.

Zij onderscheidt vijf loopbaancompetenties die belangrijk zijn om waardevol werk te kunnen doen:

• Motievenreflectie
  Het nadenken over wensen en waarden die van belang zijn voor je loopbaan. Het gaat om bewustwording van wat je belangrijk vindt, wat je voldoening geeft en wat je nodig hebt om arbeidsvreugde te voelen in je job.
• Kwaliteitenreflectie
  Het nadenken over je kwaliteiten, competenties en vaardigheden, en hoe je ze kan gebruiken in je loopbaan. Je brengt in kaart wat je kan en niet kan, en vraagt hier feedback over aan anderen.
• Werkexploratie
  Het onderzoeken en verwerven van informatie over mogelijke jobs. Je bekijkt waar er kansen op de arbeidsmarkt zijn voor jou, wat de job specifiek inhoudt en hoe je zo'n job kan vinden.
• Loopbaansturing
  Het nemen van initiatief om je loopbaan te beïnvloeden en plannen. Door werkdoelen op te stellen, kan je een job vinden die je motiveert en die je kwaliteiten aanspreekt.
• Netwerken
  Het opbouwen en onderhouden van contacten die je helpen om je loopbaan verder te ontwikkelen. Via je netwerk blijf je op de hoogte van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en jobopportuniteiten. Daarnaast kan je hen ook feedback vragen over je functioneren.

Een formulering is SMART als ze voldoet aan deze vier voorwaarden:

• Specifiek: Je geeft precies aan wat je wil bereiken. Je omschrijft het resultaat concreet, niet te algemeen, maar ook niet te veel in detail.
• Meetbaar: Het resultaat moet meetbaar zijn (hoeveel, hoe vaak, hoe goed,…).
• Activerend: Een goed doel heeft naast een duidelijke omschrijving van het resultaat, ook een actieplan dat concreet aangeeft wat je gaat doen om je doel te bereiken. Welke activiteiten ga je ondernemen om het gewenste resultaat in de gestelde tijd te halen? Positief geformuleerde doelen geven richting, negatieve doelen leiden makkelijk tot passiviteit.
• Realistisch: Je gaat na of je over alle middelen beschikt om je doel te halen, of de omstandigheden je niet in de weg staan en of de prijs om het doel te halen niet te hoog is. Je gaat na wat je nodig hebt, checkt wat er mis kan gaan en hoe je dat kan voorkomen.
• Tijdsgebonden: Doelen zonder tijdspad lopen het risico uitgesteld te worden tot er niets meer van komt. Een tijdsplanning is ook een check op de haalbaarheid van het doel. Je bepaalt wanneer je je resultaat wil behalen en je legt tussentijdse controlemomenten vast, waarop je je vooruitgang evalueert.

Het werken met een Persoonlijk OntwikkelingsPlan (POP) is niet nieuw en beperkt zich niet tot loopbaanbegeleiding met de loopbaancheque. 

Al meer dan 20 jaar gebruikt VDAB het POP als hulpmiddel bij de begeleiding van klanten in verschillende contexten: outplacement, personal coaching, trajectbegeleiding voor werkzoekenden …  

Naar aanleiding van evoluties op de arbeidsmarkt zoals het toenemend aantal knelpuntberoepen, het opkomen van de kenniseconomie en de shift van jobzekerheid naar loopbaanzekerheid, formuleerde de Vlaamse Regering na de eeuwwisseling in het Pact 2020 de ambitie “om levenslang leren te faciliteren en ervoor te zorgen dat elke werknemer zich permanent persoonlijk ontwikkelt en zich daardoor sterker wapent voor deelname aan de arbeidsmarkt”. 

Deze ambitie vertaalde zich in de doelstelling “elke werknemer heeft recht op een persoonlijk ontwikkelingsplan”.  

Vanuit deze doelstelling startte VDAB in 2009 een strategisch project met als resultaten:

• een algemeen POP-model met een aantal basisprincipes
• een generieke definitie van POP, die ook werd opgenomen in het BVR loopbaanbegeleiding: 
  • Het persoonlijk ontwikkelingsplan is het begeleide proces dat tot doel heeft de arbeidsmarktgerichte persoonlijke ontwikkeling van het individu te bevorderen.
  • Het persoonlijk ontwikkelingsplan stelt de reflecties over de loopbaan, de competenties en het benoemen van een loopbaandoel centraal en kan resulteren in de opmaak van een actieplan.